Η αντίδραση της Βουλγαρίας σταμάτησε τα έγγραφα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι πιέσεις, οι παρασκηνιακές συναντήσεις και οι διαρροές πληροφοριών προς τα Σκόπια εμπόδισαν την ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της ετήσιαςέκθεσης προόδου της Βόρειας Μακεδονίας στην πορεία της προς την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από προκαταρκτικό αίτημα των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο υποστηρίχθηκε από όλους τους Βούλγαρους εκπροσώπους στο ΕΚ, ο εισηγητής και ευρωβουλευτής των Πρασίνων Τόμας Βάιτς (ThomasWeitz) πήρε αναβολή της ψηφοφορίας της αμφιλεγόμενης έκθεσης στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων. Στην επιστολή τους οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές δηλώνουν ότι υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ακεραιότητα της έκθεσης προόδου της Βόρειας Μακεδονίας και αναφέρουν παρατυπίες στην προετοιμασία της.
Πρόκειται για διαρροή εμπιστευτικών πληροφοριών προς τις αρχές στα Σκόπια, τους συμβιβασμούς που έγιναν σύμφωνα με τις βορειομακεδονικές αφηγήσεις, την αγνόηση της βουλγαρικής θέσης σε βασικά ζητήματα. Στο μάτι του κυκλώνα βρίσκεται ο ίδιος ο Βάιτς ο οποίος όπως φαίνεται απέτυχε στο κύριο καθήκον του κατά την προετοιμασία της έκθεσης – να είναι αντικειμενικός και ουδέτερος, να εμμένει στα γεγονότα και να λαμβάνει υπόψη όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Ως παράδειγμα στην επιστολή τους, οι αναστατωμένοι Βούλγαροι ευρωβουλευτές επικαλούνται μια δήλωση του Πρωθυπουργού της Βόρειας Μακεδονίας, ΧρίστιανΜίτσκοσκι, από την 1η Ιουνίου. Τότε, δήλωσε ότι ήταν «πολύ εξοικειωμένος με το περιεχόμενο» της έκθεσης και ότι ορισμένες από τις προτάσεις των ευρωβουλευτών δεν θα γίνονταν δεκτές στην τελική της έκδοση. Μία από αυτές είναι η συμπερίληψη της λέξης «τρέχουσα» στον ορισμό της «μακεδονικής γλώσσας και ταυτότητας», η οποία θα ήταν σύμφωνη με την ευρωπαϊκή συναίνεση του 2022 για την πορεία ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας.
Η πρόταση αυτή προέρχεται από τον Βούλγαρο ευρωβουλευτή του Ευρωπαϊκού Κόμματος Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, Ιβάιλο Βάλτσεφ, ο οποίος είναι ο σκιώδης εισηγητής. Έστειλε την πρότασή του στους άλλους εισηγητές που εργάζονταν στο έγγραφο της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων. Λιγότερο από μία μέρα αργότερα ο Μίτσκοσκι ήταν ήδη ενήμερος για αυτήν.
Ο πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας δεν προσπαθεί καν να κρύψει ότι παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξήγησε ότι η κυβέρνησή του εργάστηκε πάνω στην έκθεση για 11 μήνες μαζί με τον εισηγητή Βάιτς, προκειμένου να επιτευχθεί ένα θετικό αποτέλεσμα για τα Σκόπια. Την 1η Ιουνίου, ο Μίτσκοσκι δήλωσε με θράσος ότι η τροπολογία που πρότεινε η Βουλγαρία σχετικά μετην προσθήκη της λέξης «παρούσα» πριν από τη «βουλγαρική κοινότητα» θα αποτύγχανε. Αυτό είναι ένα σαφές σημάδι ότι έχει πρόσβαση στην έκθεση σε πραγματικό χρόνο, επισημαίνει το Euractiv.
«Οι αποκαλύψεις που έγιναν πριν από την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των σκιωδών εισηγητών υποδεικνύουν συνεχείς διαρροές πληροφοριών ή, ακόμη χειρότερα, παραβίαση της ασφάλειας των διακομιστών και της αλληλογραφίας του προσωπικού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τρίτες χώρες», αναφέρουν οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές. Προσθέτουν ότι το σημαντικό ερώτημα τώρα είναι «αν μια τρίτη χώρα έχει προβλέψει, διαμορφώσει ή ακόμη και συνυπογράψει κρίσιμες διατυπώσεις σε μια έκθεση που θα πρέπει να αντικατοπτρίζει την ισορροπημένη θεσμική θέση του ΕΚ». Οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές απαιτούν εσωτερική έρευνα για τις παραβιάσεις, καθώς και να προσδιοριστεί από πού διαρρέουν οι πληροφορίες.
Η πιο ανησυχητική πτυχή φαίνεται να είναι η σύνδεση του Βάιτς με τις αρχές στα Σκόπια. Μεταξύ Νοεμβρίου του περασμένου έτους και Μαΐου του τρέχοντος έτους, ο Αυστριακός πραγματοποίησε τουλάχιστον 31 συναντήσεις με ανώτερους εκπροσώπους της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας – υπουργούς, βουλευτές, αρχηγούς κομμάτων, διπλωμάτες, ακόμη και με το γραφείο του Πρωθυπουργού. Συγκριτικά, κατά τη διάρκεια των 6 μηνών, ο Βάιτς συναντήθηκε μία φορά με εκπροσώπους της βουλγαρικής κυβέρνησης.
Ο εισηγητής δεν συναντήθηκε καθόλου με Βούλγαρους της Βόρειας Μακεδονίας, θύματα εθνοτικής βίας ή πολιτικών διώξεων. Οι συναντήσεις του Βάιτς δεν είχαν καταχωρηθεί στο μητρώο διαφάνειας του ΕΚ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μεταξύ 22 και 24 Μαΐου, ο Αυστριακός καταχώρησε αναδρομικά 26 από τις συναντήσεις – μια πολύ καθυστερημένη διόρθωση που ενισχύει τις υποψίες για απόκρυψη γεγονότων.
Η μεροληψία του Βάιτς είναι προφανής. Αν και ισχυρίζεται ότι η έκθεση περιέχει «γενικές αναφορές σε ρητορική μίσους και δικαιώματα των μειονοτήτων», δεν ασχολείται με τα προβλήματα για τα οποία προειδοποιούν η Σόφια και οι Βούλγαροι στο ΕΚ.
Επιπλέον, στις 31 Μαΐου, ο Βάιτς είπε ψέματα στη βουλγαρική τηλεόραση ότι η έκθεσή του δεν αναγνώριζε τη μακεδονική γλώσσα. Δύο τροπολογίες στο έγγραφο περιλαμβάνουν ρητά τη φράση «αναγνώριση της μακεδονικής γλώσσας και ταυτότητας», και έτυχαν θερμής υποδοχής από τα Σκόπια.
Η άσκηση πίεσης υπέρ της Βόρειας Μακεδονίας, επέφερε στον Αυστριακό πολλές επικρίσεις και η κυβέρνηση της χώρας μας ζήτησε την απομάκρυνσή του από τη θέση του εισηγητή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Έλληνες ευρωβουλευτές είναι απόντες από τη συζήτηση επί του θέματος παρόλο που οι αναφορές στην έκθεση είναι σε πλήρη αντιπαράθεση με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Μια ενδεχόμενη έγκριση της έκθεσης με τις αναφορές περί «μακεδονικής γλώσσας και εθνότητας» θα έδινε κίνητρο στα Σκόπια να μην τηρήσουν τη συμφωνία με την Αθήνα. Είναι απορίας άξιο το γεγονός ότι μέχρι στιγμής κανένας επίσημος εκπρόσωπος της ελληνικής πλευράς δεν έχει σχολιάσει το θέμα.